II. A illa de Aunios
Compre aquí facer unha descrición polo miúdo desta illa ben fermosa.
Na zona occidental atopamos unha fermosa praia
de branca area (Lagoelas), onde
embarrou a gamela do bardo; e os regatos que baixan das ladeiras da fraga
atravesábana dibuxando figuras sinuosas coma serpes ata fundirse co mar azul, levando no seu
canle os pequenos pelouros arredondeados rabuñados das rochas. Tamén hai
penedos e pequenas rochas perto da beira do mar onde aniñaban os cormoráns.
Estes animais metade peixes e metade mamíferos mergullábanse de cando en vez
nas augas frías i eran capaces de
permanecer máis de vinte minutos na
procura dos peixes máis saborosos.
No extremo
norte hai un pequeno illote xebrado da illa principal polo paso do tempo, é o
illote do Sentulo. Aquí bate o mar
con forza pero pola contra é onde se atopan apegados un dos mariscos máis
prezados polos habitantes de Aunios:
o percebe.
Ao sur hai outra illa maís pequena ca
principal que se chama illa de Ansag,
que despois, a través dos trocos e a deformación revirada das consoantes e
vogales do idioma mudou por Onsag, unha teima coma outra calqueira
da linguaxe dos homes. Esta illa pequena está pelada de árbores e só hai
matogueiras formada principalmente por queiroas ou carrascas e toxos mariñeiros
e tamén trovisco. No medio das matogueiras é onde aniñan os paxaros coma as
papuxas cabecinegra, a escribenta paponegra, o liñaceiro e o chasco comúns.
Na parte
máis occidental dende o cumio atá a praia de Lagoelas espállase ceibe a fraga de Bargon onde viven os Brións,
cheiña de carballeiras, castiñeiros e piñeiros. A súa árbore máis senlleira era
o carballo, e algún deles podía medir máis de 40 metros de altura. Xa
sabemos que o carballo é a árbore máxica
para os celtas, tamén para os habitantes de esta fermosa illa. As árbores viñan
sendo unha representación simbólica na que as raíces e as pólas representaban a
apega na terra e mais a comunicación co outro mundo. Destacaba sobre todo un
que ten o nome de carballo da Golvada que
mide máis de sesenta metros de altura e ten unha chea de pólas reviradas que abranguen boa
parte do poboado. Coas suas cortizas e landras os Brións-que así é como se chaman os habitantes da illa-fan unha pócima que ten propiedade
antiinflamatoria. Úsana para sandar as feridas que de cando en vez producíanse
ao mancarse chimpando polos penedos perto da praia na procura de polbos e nécoras que pescaban por medio de un
pau fino de loureiro.
A
aldea de Bargon estaba disposta en
xeito semicircular con castros redondos
de metro e medio de altura con unha soa porta, feitos con pedras de granito esnaquizadas
pola erosión, e tellado cóncavo de pólas de ameneiros forrado con fentos.
Estaban divididos uns dos outros por
pequenos milladoiros. No medio da aldea tiñan o graneiro onde amoreaban o
millo, as mazáns e as castañas. Estaba a dous metros de altura, enriba de catro pés de pedra de granito con
unha construcción moi simple de chan e paredes
de carballo e tellado de paus de piñeiro entrelazados e forrados de coiro
curtido de pel de balea. Coma acontece cos nosos hórreos, este graneiro estaba
afastado do chan para evitar aos ratos, raposos, e tamén fóra de miradas
furtivas dos máis larpeiros da aldea.
A auga doce collíana de dous regatos que teñen o seu berce no cumio da illa, na
lagoa de lametremias e que atravesaban a carballeira de Bargon: o rego Beloso e o
Lago mansiño, este máis fondo e ancho
onde os Brións lavaban aos nenos, a roupa e limpaban os cazos da comida.
Xunto ao
graneiro tiñan o gando: ovellas, cabuxas, porcos e galiñas que andaban ceibes
polo día no medio da aldea e había que ser un artista en non pisar as cagallas e os zurrullos que
zarrapicaban os animais por todas partes. Ao serán e antes de iren para o catre
había un encargado de facer a limpeza necesaria, varrendo o chan con unha
vasoira feita de follas de loureiro e pau de cana de millo; tamén á mesma hora
había que poñer aos animais dentro do curro, un recinto cadrado perto do
graneiro feito con pólas grosas de
castiñeiro. As galiñas á parte, porque sempre foron moi súas. Precisamente o día que cheguei á illa tocoulle
esta ingrata tarefa ao meu pequeno Brión.
No medio da illa, no seu cumio máis
alto hai unha lagoa que lle chaman a lagoa de lametremias onde continuamente
brota auga doce dos manantiales soterrados e que baixa en regatos pequenos polas ladeiras. No mundo celta as augas constitúen
un elemento fundamental, facilitando o camiño ao Alén. Á beira destes pequenos ríos medran os ameneiros, salgueiros e freixos. De cando en vez os regatos forman pequenas fervenzas que son aproveitadas e dirixidas en
canudos chegando con forza ao muiño da
Cova o único nesta illa onde os Brións moen o millo corvo, un dos seus alimentos
preferidos que medra nas leiras perto da fraga. As veces estes regatos forman
pequenas pozas onde van a limpar o seu plumaxe e a mollar o peteiro os paxaros máis fermosos: os
paparrubios, as bubelas, lavercas, melros e as pegas rabonas.
Por último hai que dicir tamén que
polos montes e fragas da illa andan ceibes algúns équidos ou cabalos de cabeza
pequena e orellas curtas, clasificados tradicionalmente dentro do grupo do
cabalo doméstico ou tarpán, e achéganse a beber aos regatos que baixan da lagoa
de Lametremias.
Na zona
oriental están os cantís, non tan empinados como os da aldea de Galwing, na costa oeste irlandesa. Cando
hai marusía, as ondas baten con forza e socavan as rochas penetrando ata as
mesmas entrañas da illa formando covas. Unha das máis fermosas é a cova da Anduriña onde un pódese achegar con
moito coidado cando hai mareas vivas e lúa chea. Nos seus saintes é onde pousan os
niños as gaivotas e pardelas.
